Բեթհովենը կլասիցիզմի և ռոմանտիզմի միջև ընկած ժամանակաշրջանի արևմտաեվրոպական դասական երաժշտության առանցքային գործիչ է, ամենահայտնի և ամենակատարվող երգահաններից մեկը: Մոցարտի և Հայդնի հետ միասին համարվում է վիեննական դասական երաժիշտներից։ Ստեղծագործել է իր ժամանակ գոյություն ունեցող գրեթե բոլոր երաժշտական ժանրերում: «Ֆիդելիո» օպերայի, «Պրոմեթևսի ստեղծագործությունները» բալետի, երգչախմբային ստեղծագործությունների, երգերի հեղինակ է: Նրա ժառանգության մեջ ամենակարևոր տեղն են զբաղեցնում գործիքային ստեղծագործությունները՝ սոնատներ դաշնամուրի, ջութակի և թավջութակի համար, կոնցերտներ դաշնամուրի և ջութակի համար, լարային կվարտետներ, նախերգանքներ, սիմֆոնիաներ:
Կենսագրություն
- Բեթհովենը երաժշտական սկզբնական կրթությունը ստացել է հորից։ Հայրը, տեսնելով որդու երաժշտական ունակությունները, երազում էր, որ որդին մանուկ հասակում Ճանաչվի ամբողջ աշխարհում՝ կրկնելով Մոցարտի օրինակը։ Դրանից դրդված՝ նա հաճախ որդուն ստիպում էր պարապել առանց դադարի։ Գերհոգնածությունից և դաժան վերաբերմունքից վիրավորված՝ Բեթհովենը հաճախ էր փախչում տանից։ Պատանի Բեթհովենը երաժշտական կրթությունը շարունակում է ժամանակի ճանաչված երաժիշտ-մանկավարժ Քրիստիան Նեֆեի մոտ։ Բեթհովենը սկսում է գրել իր առաջին ստեղծագործությունները։ 1787-ին մեկնում է Վիեննա, որպեսզի Մոցարտին ներկայացնի իր գործերը։ Վերջինս, լսելովԲեթհովենի երաժշտությունը, ասում է.
«Ուշադրություն դարձրեք այս երիտասարդին, կգա ժամանակ, որ նրա մասին ամբողջ աշխարհը կխոսի»։
1792-ից երիտասարդ կոմպոզիտոր վերջնականապես հաստատվում է Վիեննայում, ուր ապրում է մինչև կյանքի վերջ։ Բեթհովենը սիրահարված էր մի կոմսուհու՝ Թերեզա Բրունսվիկ անունով, ով սակայն չամուսնացավ դժվար կյանքով ապրող կոմպոզիտորի հետ։ Կոմպոզիտորը աստիճանաբար սկսեց կորցնել լսողությունը, և ամբողջովին խլացավ։ Այս փաստը նրան դրդեց անգամ ինքնասպանության, որը բարեբախտաբար տեղի չունեցավ։ Նա շարունակեց ապրել և ստեղծագործել։ Բեթհովենը մահացել է Վիեննայում, լյարդի հիվանդությունից։ Նրա շիրիմը գտնվում է հենց այդտեղ, իսկ տուն-թանգարանը՝ Բոննում։
Ստեղծագործությունները
- Բեթհովենը 18-րդ դարի սոնատասիմֆոնիկ ժանրի երաժշտությունը հասցրեց իր գագաթնակետին։ Կոմպիզիտորի մի շարք ստեղծագործություններում արտահայտվեցին այդ ժամանակ տեղի ունեցող ֆրանսիական բուրժուական հեղափողության գաղափարները՝ մարդկության պայքարը հանուն ազատության, պայքարը մենիշխանության և բռնակալության դեմ։ Բացի դրանից նրա ստեղծագործությունները արտահայտում են անձնական ներաշխարհի քնարական-դրամատիկական զգացմունքներ, բնության և շրջապատող աշխարհի նկատմամբ ունեցած ապրումներ ու խոհեր։ Ուստի նրա երաժշտությունը բազմաբնույթ է։ Գրել է տարբեր ժանրերում, ունի 9 սիմֆոնիա, 11 ուվերտյուրա, 5 դաշնամուրային և 1 ջութակի կոնցերտներ, 32 դաշնամուրային սոնատներ, գործիքային անսամբլներ (կվարտետնետ և տրիոներ), մանրանվագային պիեսներ, երգեր, «Հանդիսավոր Մեսսան» և 1 օպերա ՝ «Ֆիդելիոն»։ Իր հանրահայտ «Հերոսական սիմֆոնիան» ցանկանում էր նվիրել Նապոլեոնին։ Բայց իմանալով, որ նա իրեն կայսր է հռչակել, ցասումով է լցվում։ Բեթհովենը պատռում է ընծայագիրը և սիմֆոնիան անվանում «Հերոսական»։ Բեթհովենը խուլ վիճակում արարում է երաժշտական արվեստի իր գլուխգործոցները՝ սիմֆոնիաները, «Ապասիոնատը», «Ֆիդելիո» օպերան, «Էգմոնտը», «Կորիոլան» և այլն։ Կոմպոզիտորի կյանքի վերջին շրջանին են պատկանում «Հանդիսավոր Մեսսան» և աշխարհահռչակ 9-րդ սիմֆոնիան։
17 տարեկանում Հովարդը սիրահարվեց 23-ամյա գեղեցկուհի դերասանուհի Էլեոնորա Բորդմանին: Նրա խոսքերով երեկույթների ժամանակ երկրորդ այդպիսի անդուր, ամաչկոտ ու ձանձրալի երիտասարդ չկար: Առավել ևս խոստովանությունից վախեցող Հովարդը օգնության համար դիմեց հորը: Հարցը փակվեց բացարձակ անհաջողությամբ: Ըստ երևույթին այդ դեպքից հետո Հյուզը սկսեց հիվանդագին վախ զգալ կանանց ներկայությամբ, և այն ուղեկցեց նրան ողջ կյանքի ընթացքում:
Այս դեպքից երկու տարի անց Հոյւզը կորցրեց ծնողներին, բայց քանի որ դեռ չափահաս չէր, օրենքի համաձայն՝ չէր կարող վերահսկողություն ստանալ հորից ստացած ժառանգության նկատմամբ: Բայց նա համառություն դրսևորեց, դատարանով ճանաչվեց չափահաս, ըստ երևույթին, ամուսնության պայմանով: Ամեն դեպքում, Հովարդ Հյուզի և Էլլա Ռեյսի ամուսնությունը բացահայտ ձևական էր:
Կանանց հետ հարաբերություններում առաջին անհաջողությունից հետո էր, ըստ երևույթին, որ ի հայտ եկան Հյուզի տարօրինակությունները կանանց հետ շփման ընթացքում: Նրա վարքը բավականին ինքնատիպ էր: Նա, օրինակ, ցուցադրաբար քարշ էր գալիս կինոաստղերի ետևից՝ բառացիորեն ողողելով նրանց ծաղիկներով և թանկարժեք իրերով, բայց խուսափելով ֆիզիկական մերձեցումից: Առնական տեսքով ու բարձրաշխարհիկ կեցվածքով գրավելով կանանց՝ Հյուզը չափազանց ամաչում էր նույնիսկ ուտել ուրիշների ներկայությամբ:
Ամսագրում տեսնելով Մերիլին Մոնրոյի լուսանկարը, ով դեռևս ֆոտոմոդել էր՝ Հովարդը զանգահարում է նրան, և նրանք զրուցում են մոտ երկու ժամ: Իր հուշերում Մոնրոն խոստովանել է, որ այն ժամանակ այդպես էլ չհասկացավ՝ ինչ է նա իրենից ուզում: Ապագա կինոաստղը նրանից ամեն առավոտ թեյի վարդերի հսկայական փունջ էր ստանում: Հյուզը անդադար զանգահարում էր Մոնրոյին, երբեմն նույնիսկ գիշերը: Մերիլինը քնում էր խոսակցության կեսին, բայց Հովարդը չէր կախում լսափողը՝ ժամերով լսելով քնած կնոջ շնչառությունը: Գրեթե շաբաթը մեկ անգամ Հյուզը նրան ժամադրության էր հրավիրում որևէ թանկանոց ռեստորան, հետո զանգահարում էր, ներողություն խնդրում, որ չի կարող գալ, և առաջարկում էր վճարել նրա և ընկերուհու՝ ռեստորանում ընթրիքի համար: Նման հարաբերություններից մի քանի ամիս հետո Հովարդը վերջապես հրավիրեց ապագա դերասանուհուն իր առանձնատուն: Մոմերի ուղեկցությամբ ռոմանտիկ ընթրիքից հետո հնչեց հեռախոսազանգ: Հյուզը ոտքի կանգնեց, խոսեց ինչ-որ մեկի հետ և, ոչինչ չասելով, մեկնեց օդակայան: Այլևս Մոնրոն նրան երբեք չտեսավ ու չլսեց:
Չարլի Չապլինը ծնվել է 1889 թ.-ի ապրիլի 16-ին Լոնդոնում` դերասանների ընտանիքում: Առաջին անգամ բեմում ելույթ է ունեցել հինգ տարեկան հասակում: Արդեն 9 տարեկանում նա ընդունվել է «Ութ լանկաշիրյան տղաներ» պարային խումբ: 14 տարեկանում Չապլինը մշտական աշխատանք է ստացել թատրոնում` կատարելով Բիլլի դերը «Շերլոք Հոմս» պիեսում: 16 տարեկանից Չապլինը սկսել է ջութակ նվագել` օրվա ընթացքում վարժվելով 4-16 ժամ և ուսանելով իր ծանոթներից մեկի` թատերական խմբավարի մոտ: 1912թ. նա բնակություն է հաստատում ԱՄՆ-ում` սկսելով նկարահանվել կարճամետրաժ ֆիլմերում: Արդեն 1914 թվականին Չապլինն ինքնուրույն նկարահանում է իր առաջին ֆիլմը` «Անձրևի տակ մնացածը», որում նա հանդես է գալիս որպես դերասան, ռեժիսոր և սցենարի հեղինակ:
Մեծ հաջողություն են ունենում Չարլի Չապլինի կողմից 1921թ. նկարահանված «Պստիկը», 1925թ.` «Ոսկու տենդը», 1928թ.` «Կրկեսը» ֆիլմերը, որոնք այսօր համարվում են անգլիացի կինոգործչի լավագույն գործերը:
Չապլինի 3 ֆիլմեր տեղ են գտել «Ամերիկյան բոլոր ժամանակների 100 լավագույն ֆիլմերը» ցանկում («Ոսկու տենդը», « Նոր ժամանակներ», «Մեծ քաղաքի լույսերը»):
Հատված «Մեծ քաղաքի լույսերը» ֆիլմից`
Չապլինին ճանաչում է բերել համր կինոն, ու չնայած 1927 թ.-ին կինոն արդեն ձայն ուներ, նա մի ամբողջ տասնամյակ հավատարիմ է մնացել «հին սարքավորումներին»: Առաջին անգամ ամբողջական ձայնային պատկեր է ունեցել 1940 թվականին նկարահանված Չապլինի հակաֆաշիստական «Հանճարեղ բռնապետը» ֆիլմը: Միևնույն ժամանակ այդ ֆիլմը վերջինն էր, որտեղ հանդես է եկել թափառաշրջիկ Չարլիի կերպարը:
Չապլինն ամուսնացած է եղել 4 անգամ և ունեցել է 11 երեխա: Նրա զավակներից ոմանք իրենց ուժերն են փորձել որպես դերասան, սակայն ամենամեծ ճանաչումն ունեցել է դերասանուհի Ջերալդինա Չապլինը:
